De Poolse stad Gdańsk heeft een zeer bewogen verleden. In de twintigste eeuw stond de stad twee zelfs twee keer in het centrum van de geschiedenis: bij het begin van de Tweede Wereldoorlog en aan het einde van de Koude Oorlog.
Wat is er te doen?
In de Middeleeuwen hoorde de havenstad Gdańsk bij de Hanze. De rijkdom van dit handelsverleden zie je nog duidelijk terug in het historische centrum van de stad. In de souvenirwinkeltjes wordt een van de toonaangevende producten uit de regio nog steeds verkocht: amber. Ook kom je geregeld Danzig tegen, de Duitse tegenhanger van Gdańsk. De geschiedenis van de stad is namelijk sterk verweven met zowel Polen als wat nu Duitsland is. De Danzig gulden (ook in de souvenirwinkels) is echter geen Duitse munt. Hij stamt uit de tijd dat Gdańsk/Danzig een zogenaamde ‘vrijstad’ was!
Na de Eerste Wereldoorlog werd Polen weer een onafhankelijk land. Er werd besloten dat de stad Danzig niet langer bij Duitsland mocht horen, maar ook niet bij Polen. In plaats daarvan bestuurde de stad zichzelf – en had dus aan een eigen valuta. Aan deze vrijheid kwam een einde in september 1939, toen de Tweede Wereldoorlog letterlijk in Gdansk/Danzig begon met de strijd tussen de Duitsers en de Polen om de Westerplatte. Hier is een groot monument te vinden voor de slachtoffers van deze strijd. In het centrum van Gdańsk is ook een museum gewijd aan de oorlog.
Na de Tweede Wereldoorlog werd Gdańsk definitief onderdeel van Polen, dat toen geregeerd werd door communisten. In Gdańsk waren grote scheepswerven waar veel arbeiders werkten. Die kwamen geregeld in opstand tegen het communistische regime, onder andere door stakingen. Die stakingen werden georganiseerd door de onafhankelijke vakbond Solidarność (‘Solidariteit’), opgericht in 1980 en geleid door Lech Wałęsa. De macht van de vakbond groeide en aan het einde van de jaren ’80 werden er voor het eerst vrije verkiezingen gehouden. De communisten verloren de macht en in 1990 werd Lech Wałęsa de eerste president van het democratische Polen! Ook de slachtoffers van de stakingen op de scheepswerven worden herdacht met een enorm monument. Verder is het ‘Europejskie Centrum Solidarności‘ gewijd aan de geschiedenis van de vakbond en de stakingen.
Wie wat meer ontspanning zoekt, kan ook terecht op de stranden van de Oostzee: de tram brengt je er vlakbij. Midden in de zomer wordt verder in het historische centrum drie weken lang de Dominika-jaarmarkt gehouden. Dat betekent heerlijk slenteren langs kraampjes met etenswaren en ambachtelijke producten uit allerlei landen, maar natuurlijk vooral uit het oosten van Europa.
Voor de OV-fans
Het hoofdstation van Gdańsk (Gdańsk Głowny) is een authentiek stationsgebouw uit 1900. Het ontwerp is bijzonder omdat het gebouw niet symmetrisch is. Helemaal uniek is het echter niet, want het station van Colmar (in Frankrijk!) is van hetzelfde, Duitse, ontwerp.
Over het openbaar vervoer in de stad lees je meer in ons aparte artikel. In de zomermaanden rijden er ook historische trams en bussen door de stad, voor de reguliere prijzen!
Voor de kust van Gdańsk ligt een schoorwal, het schiereiland Hel. Het is mogelijk om een bijzondere treinreis te maken naar het plaatsje Hel helemaal op het uiteinde van het schiereiland! Lees hier verder.
