Wat is er te doen?
San Marino ligt in het oosten van Italië, nabij Rimini. Een bezoek aan San Marino is niet alleen interessant omdat het een ‘ministaat’ betreft, maar ook vanwege de ligging in de Apennijnen: de uitzichten zijn fantastisch!
Vooral de hoofdstad San Marino met het fort op de Monte Titano is een veelbezochte plek, ook door veel Nederlanders. Ondanks het toeristische karakter vonden wij San Marino de meest aantrekkelijke van de kleine Europese landen die we tot nu toe hebben bezocht, al schrokken we wel van de vele wapenwinkels in het toeristencentrum.
Voor de OV-fans
Een grote verrassing voor ons was dat San Marino een zeer interessante OV-geschiedenis heeft. Aan het begin van de twintigste eeuw was er een spoorweg-boom: allerlei plaatsen die nog niet per spoor bereikbaar waren, wilden ook een aansluiting krijgen. Zo ook het dwergstaatje San Marino.
Er liep al een spoorlijn door de Italiaanse badplaats Rimini, een kleine tien kilometer van San Marino. Het enige probleem was het hoogteverschil: de hoofdstad San Marino ligt op een berg van bijna 800 meter hoog. Er werd gekozen om de lijn in smalspoor aan te leggen, zodat er bochten en tunnels gemaakt konden worden en de lijn bijna bovenop de berg uitkwam. De aandrijving door elektriciteit (met een bovenleiding) maakte het mogelijk voor treinen om de klim te maken zonder andere hulpmiddelen zoals een tandrad – voor die tijd een bijzondere prestatie.
In 1932 werd de lijn geopend. De verbinding met Rimini was een groot succes, ook omdat daar belangrijke overstapmogelijkheden waren. De laatste trein reed echter al twaalf jaar later, in 1944. Hoewel San Marino neutraal was gebleven in de Tweede Wereldoorlog, ging de strijd niet aan het land voorbij. De treintunnels werden gebruikt om vluchtelingen te huisvesten en na de oorlog was de schade aan het spoor zo groot, dat de lijn niet herbouwd werd.
Wie nu op zoek gaat naar resten van de lijn, ontdekt dat het emplacement van het station in San Marino veranderd is in een kaal parkeerterrein. Alleen aan de straatnaam (Piazzale della Stazione) en aan een nogal verloren onderstel van een trein aan de rand van het terrein zou je nog kunnen herkennen waar je bent.
Aan het einde van het parkeerterrein wacht je echter een bijzondere verrassing (die we nu gaan verklappen): een origineel motorrijtuig dat op de lijn gereden heeft, staat in de opening van de eerste tunnel. Na de oorlog was dit rijtuig achtergebleven. In 2012 is het rijtuig gerestaureerd en werd een deel van de spoorlijn alsnog hersteld. Dit was mogelijk omdat de tunnels in de berg degelijk gebouwd zijn en nog steeds in een goede conditie verkeren. Er zijn plannen om de lijn nog verder naar beneden te herstellen, vooralsnog helaas alleen als toeristische attractie.
Als je meer wilt weten over de treinverbinding tussen Rimini en San Marino, wacht je een laatste verrassing: tegenover de Piazzale della Stazione bevindt zich een klein museum van de ‘Associazione Treno Bianco Azzurro’ met allerlei overblijfselen van de spoorlijn. De openingstijden zijn geheel afhankelijk van de vrijwilligers die het erfgoed van de lijn liefdevol bewaren. Wij hadden het geluk dat ze voor ons open wilden gaan.
In dit artikel lees je hoe je naar San Marino reist met het openbaar vervoer.
